Lavaraci

Ask Çirçiplak

Baba Tahir Uryan’in sihirli dünyasina kisa bir yolculuk

Omer Aksahan

Bir kitabevine girdigimde ne zaman çikacagimi kesinlikle kestiremem. Hatta bir randevum varsa, çogu kez zamaninda yetisememe gibi bir sorun da yasarim. Bu durum, gerçek kitap severlerin sik yasadigi bir olgu. Insan orada adeta bir tapinaga girmisçesine huzurlu hissedebiliyor. Bu yazi, kitap haftasi nedeniyle kaleme alinmasi zorunlu olan bir yazi degil elbet. Hani bazi kitaplar vardir, “Beni mutlaka okumalisin ve okutturmalisin!”der ya. Elimdeki eser de iste böyle; hacmi küçük, ancak anlami çok büyük bir Baba Tahir Üryan kitabi hatta menkibesi de denebilir.

Eseri Türkçe’ye kazandiran sayin Talat Sait Halman’in usta kaleminden Baba Tahir’in ask evrenine kisa bir yolculuga çikmaya ne dersiniz?

Baba Tahir Üryan kim? Hayati hakkinda ancak birkaç söylenceden öte bilgiye sahip olunmayan Baba Tahir Üryan sokaklarda çiplak dolastigi için “Üryan” ve “Meczup” lakabiyla aniliyor. Ömer Hayyam’dan (ölümü 1123) yaklasik 100 yil, Mevlana’dan da (ölümü 1273) yine yaklasik 150 yil önce ask üzerine yazdigi dörtlüklerle söhret olmustur. Iran’in Hemedan kentinde yasayan Üryan’in bazi belgelere göre ölüm yili Hicrî 410’dur (yaklasik 1019-1020).

Selçuklu Sultani Tugrul Hemedan’a girmek üzereyken, üç pir yanyana duruyormus orada. Tugrul onlari görünce birliklerine,”Dur”komutu vermis. Atindan inip pirlerin elini öpmüs. Çilgin görünüslü Baba Tahir sormus:”Ey Türk, ne yapacaksin Allahin insanlarina?” Tugrul,”Sen ne yapmami istersen”deyince Baba Tahir,”Allahin emrini yerine getir”diye yanit vermis, “Allah adalet ve hayir emreder.” Tugrul, bu buyruga göre hareket edecegine and içmis.

Koç Kültür Sanat ve Tanitim Hizmetleri Tic. A.S. tarafindan Mart 2003 tarihinde piyasaya çikarilan eserde 55 dörtlük yer almaktadir. Baba Tahir Üryan’nin, beni etkileyen üç dörtlügünü paylasmak istedim.

Bir hafta sürer gül ve bahar adli bu düs,
Bülbülde de bir hafta sürer coskun ötüs.
Çilgin gibi sen bagrina bas sevgilini,
Bir hafta sürer onda kucaklasma, öpüs.

Bahtim karadir, talihim allak bullak; Yas oldu nasibim, kaldim çirçiplak.
Bir dag yoludur ask, yürürüm aglayarak;
Tanrim, kana bog kalbimi, öldür ve birak!

Sen bizleri vaktiyle yarattin, Tanrim,
Gel gör ki o gün bugün unuttun sanirim.
Affet bizi: yoldan çiktik. Hepsini al,
Bizlerde günah kalmasin, al yalvaririm.

Talat Sait Halman’in, bu büyük ve unutulmus ozandan aruz veznine sadik kalarak dilimize kazandirdigi dörtlükler, askin gücünü ve görkemini, acisini ve mutlulugunu coskuyla günümüze tasiyor. Baba Tahir’i tanimanizi salik veririm.